Hoang Long, 31/01/2023
Highlight là một hoạt động đơn giản mà bạn làm hằng ngày, nhưng tìm hiểu về khía cạnh khoa học của việc học và một số cách thực hành thì có rất nhiều câu chuyện thú vị đằng sau. Hóa ra highlight khiến mình nhớ những thông tin mình đánh dấu và bớt để ý những thông tin khác. Và nó còn trực tiếp liên quan đến việc bạn chọn lọc và gạn lọc thông tin giữa hằng hà sa số những mảnh thông tin mà bạn đang đọc.
Dưới đây là chuỗi 4 bài viết của mình về chủ đề này.
Bắt đầu từ năm 1974, nghiên cứu của Fowler and Barker đã khởi đầu cho một loạt các nghiên cứu cung cấp dẫn chứng về việc highlight giúp tăng khả năng đọc hiểu. Các nhà nghiên cứu đề xuất ra hai cơ chế của highlight hỗ trợ việc học như sau:
Ngoài ra, highlight cũng giúp giảm thiểu cognitive load (sự quá tải về nhận thức) khi đọc lại bài đọc đã được ghi chú vì người đọc sẽ tập trung hơn vào những nội dung được đánh dấu thay vì phải đọc lại toàn bộ tài liệu. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi sâu vào tìm hiểu từng cơ chế đằng sau việc ghi chú nhé: 1. Vai trò của Highlight trong việc học
Hình ảnh: Một hiệu ứng của khi bạn đánh dấu đó là “Isolation Effect: - những cái gì khác biệt sẽ được nhớ nhiều nhất
Đây là một ví dụ về việc highlight không hiệu quả. Khi gặp những văn bản khó (có nhiều thông quan trọng hoặc chưa biết), bạn dễ highlight tất cả các thông tin. Cách này cũng có đôi chút tác dụng khi khiến bạn tương tác với văn bản nhiều hơn so với việc đơn thuần chỉ lướt mắt trên con chữ. Tuy nhiên, khi tất cả thông tin đều quan trọng thì bạn sẽ không biết thông tin nào quan trọng nữa. Việc highlight quá nhiều khiến bạn đánh mất chức năng chọn lựa thông tin của highlight.
Lời khuyên để cải thiện: Bạn có thể sử dụng highlight kết hợp với những phương pháp khác, như sử dụng để mục, tóm tắt hay phân đoạn. Xem chi tiết tại: 2. Cách highlight
Việc highlight liên quan đến việc chọn lọc thông tin, và sau đây là hai chiến thuật đọc mà mình thường dùng để tương tác với những bài đọc hằng ngày.
Đọc từ tổng quan đến chi tiết
Chiến thuật này sẽ tập trung vào kết cấu của của văn bản và mục đích đọc trước khi đi vào phân tích chi tiết. Bạn sẽ đọc tổng quan (tiêu đề, đề mục và các câu chủ đề của từng đoạn) để có được một bức tranh tổng thể của văn bản. Từ đó, bạn xác định nội dung mà bạn đã biết và đặt câu hỏi để tìm kiếm những nội dung mà bạn chưa biết. Những câu hỏi này sẽ dùng để định hướng việc tìm thông tin. Chiến thuật này dành cho những người phải tìm kiếm những thông tin cụ thể trong những văn bản dài và có sẵn kết cấu. 3.1. Đọc từ tổng quan đến chi tiết
Đọc từ chi tiết đến tổng quan
Chiến thuật này tập trung vào việc đọc chi tiết, và gạn lọc thông tin qua mỗi lần làm việc với văn bản. Bạn sẽ đọc đoạn văn từ đầu cuối, highlight những ý mà bạn thấy quan trọn và dần gạn lọc thông tin qua mỗi lần làm việc với văn bản. Việc đọc từ chi tiết đến tổng quan dành cho những văn bản không có một kết cấu cụ thể (như bài văn, hoặc một số bài lý thuyết khoa học), hoặc bất kỳ văn bản nào mà bạn phải đọc hết phần đầu thì mới hiểu phần tiếp theo (bạn không thể nhảy cóc nội dung để đọc). Chiến thuật này cũng dùng kết hợp với chiến thuật 3.1. Đọc từ tổng quan đến chi tiết, khi bạn đã chọn được chương sách/ đoạn văn bạn cần tập trung, bạn sẽ bắt đầu quá trình đọc và gạn lọc thông tin. Xem chi tiết nội dung tại trang: 3.2. Gạn lọc thông tin (Đọc từ chi tiết đến tổng quan)
