Khái niệm về Engaged Buddhism - hay còn gọi là Phật Giáo Dấn Thân, được nhắc đến đầu tiên thông qua quyển sách của Thích Nhất Hạnh viết vào năm 1964, trong cuốn sách tên là “Đạo Phật Đi Vào Cuộc Đời”, sau đó, khi quyển sách được dịch sang tiếng Anh, đã được dịch thành Engaged Buddhism (Parallax Press, 2019: 297), (Hạnh, 1964).
Theo mình, nền tảng của “Engaged Buddhism” đó là hiểu về (1) sự khổ và (2) tìm cách thoát khổ. Điều đặc biệt của Engaged Buddhism đó là người tham gia không tìm chỉ tìm cách thoát khổ bên trong mình, mà còn ở thế giới và cộng đồng xung quanh.
Trong cuộc sống hằng ngày, mình cũng quan sát được những sự khổ đau của thế giới bắt nguồn từ những sự khổ đau, vô minh của mỗi cá nhân. Ví dụ như một người cha nghiện rượu bạo hành con cái, sự khổ bên trong của người cha bắt nguồn từ chất gây nghiện, và những phiền muộn tâm lý mà người cha không giải tỏa được. Những sự khổ đó của cá nhân đó ảnh hưởng đến những người xung quanh, người say rượu gây ra tai nạn, say rượu bạo hành vợ và con.
Hay những vấn đề lớn trong xã hội, nó cũng đến từ những sự khổ và ảo tưởng của tâm lý. Chiến tranh là một cuộc chiến của lý tưởng, chúng ta sẵn sàng giết chết anh chị em, đồng bào của mình vì chúng ta muốn bảo vệ cho lý tưởng và quan điểm cụ thể.
Bài tâm ca số 7 của nhạc sĩ Phạm Duy cũng khắc họa rõ nét điều này:
Kẻ thù ta đâu có phải là người Giết người đi thì ta ở với ai ? Kẻ thù ta đâu có ở người ngoài Nó nằm đây nằm ngay ở mỗi ai.
…
Kẻ thù ta tên nó là vu khống Kẻ thù ta tên nó là vô minh
Tên nó là lòng tham
Tên nó là tị hiềm
Tên nó là sự ghét ghen (thế thì)
Kẻ thù ta đâu có ở người ngoài Nó nằm đây nằm ngay ở mỗi ai
Tương tự như vậy, Thích Nhất Hạnh cũng nhắc tới việc sự khổ của bản thân, và thế giới cũng là do tâm trí con người tạo ra.
Hạnh suggests to us: try it! Sit, shut up and breath! “The nature of the bombs, the nature of injustice, the nature of the weapons, and the nature of our own being are the same. ” (Hạnh 1987:77).
Our enemies are not men. Our enemies are hate, fanaticism, violence. Our enemies are not men. If we kill men, with whom shall we live? (Hạnh, Parallax Press, 2019)
Ngược lại, những điều tích cực ở trong thế giới nó cũng bắt đầu từ những cái tâm thiện lành, một con người không khổ đau và ít sự ảo tưởng cũng sẽ dễ dàng hơn để có thể giúp đỡ người khác và tạo ra những điều tích cực. Những kiến thức hay đến từ một tâm trí tập trung. Những cử chỉ yêu thương và chữa lành đến từ một tâm trí ít sự nhỏ nhen và dính mắc vào cái tôi.
…[T]he kind of suffering that you carry in your heart, that is society itself. You bring that with you, you bring society with you. You bring all of us with you. When you mediate, it is not just for yourself, you do it for the whole society. You seek solutions to your problems not only for yourself, but for all of us… Meditation is not an escape from society. Meditation is to equip oneself with the capacity to reintegrate into society, in order for the leaf to nourish the tree” (Hạnh, 1987:52,53) Quotes from Fuller, P. (2021)
Để hiểu về sự khổ này bên trong mình và thế giới, việc thực hành thiền cũng là một điều quan trọng, bởi vì việc thiền giúp chúng ta nhận biết được những chuyện gì đang diễn ra trong tâm cũng như ở thế giới.
To meditate is to be aware of what is going on. What was going on around us was the suffering of many people and the destruction of life. So we were motivated by the desire to do something to relieve the suffering within us and around us. - Good Citizens by Thich Nhat Hanh
Việc hiểu về sự khổ của mình và thế giới, bắt nguồn từ chính bản thân mình, nó liên kế đến điều thứ hai, đó là Engaged Buddhism hướng tới việc tu hành/ tu trí giúp chúng ta hóa giải sự khổ bên trong mình và ở ngoài thế giới.